Het is interessant om abstracte scenes te creëren die enkel zijn ontstaan door een lichtbron te gebruiken. Abstracte fotografie kan buiten, maar wij richten ons op abstracte fotografie binnen. Onze studio? De keukentafel. Het grote voordeel van spelen met licht is dat het op elk moment van de dag kan.

Wat te fotograferen?

Het beste aspect van abstracte fotografie is het feit dat je echt alles kunt fotograferen. Zoek hierbij naar vormen en niet specifiek naar onderwerpen. Ook patronen en het spelen met schaduwen zijn interessante invalshoeken die je kunt uitproberen. En wat denk je van de kracht van het weglaten?
Daarnaast kunnen ook macrofoto’s geweldige abstracte foto’s opleveren. Het belangrijkste element waar wij ons op richten is belichting. Welke invalshoek je ook kiest, het goed belichten van een foto is het uitgangspunt.

Door de kracht van het weglaten zie je niet dat dit… een wc-rolletje is.

Speel met licht

Belichting is zo’n typisch element dat je (onbewust) mist als het ontbreekt. Door het gebruik van interessante belichting breng je een foto meer tot leven. Een investering in belichting is het waard als je betere foto’s wilt maken. Enorme lampen zijn overigens niet per se nodig. Met een simpele LED-lamp kom je namelijk al een heel eind. Het is wel belangrijk dat het licht kleurneutraal is en dat er geen lichtvervormingen optreden (zoals bij zaklampen). Daarnaast is het fijn als je de sterkte van de lichtbron kunt instellen.

Natuurlijk hebben wij de perfecte LED-lamp gevonden: de Lume Cube 2.0. Je zult er versteld van staan hoe ontzettend veel licht (1500 Lumen) uit die kleine LED-kubus komt. Het licht van een sterke fietslamp komt er bij lange na niet in de buurt. Maar misschien denk je, heb ik zoveel licht nodig? Het antwoord is eenvoudig: het geeft je simpelweg een bredere scala aan mogelijkheden.

Hoe maak je abstracte foto’s in het donker?

Abstracte fotografie in het duister gaat hand in hand met een lange sluitertijd. Als je een lange sluitertijd gebruikt, heeft de sensor van je camera even de tijd om het beschikbare licht ‘te verzamelen’. Zo krijgt de sensor meer licht en zijn de objecten van elkaar te onderscheiden. Hiervoor moet je camera compleet bewegingsloos zijn, anders worden je foto’s onscherp. Dit kan alleen met een stabiele ondergrond of door je camera te plaatsen op een statief. Met een lichtbron kun je de sluitertijd verkorten maar ook de foto wat meer dynamiek geven.

Gebruik de belichtingsdriehoek

Even kort een verwijzing naar de belichtingsdriehoek. Er zijn drie factoren waar je rekening mee moet houden bij belichting: de sluitertijd (shutter speed), de ISO waarde en het diafragma (aperture). Tussen die drie waarden moet je de correcte combinatie vinden voor het effect dat je wilt creëren in je foto. Dit is een kwestie van oefenen en uitproberen. Bij een lage ISO waarde heb je de minste hoeveelheid ruis en de kleuren op de foto zien er het beste uit. Daar staat tegenover dat je een lage ISO waarde moet compenseren met een langere sluitertijd of groter diafragma.

Een onscherpte foto belicht door twee Lume Cubes, waarvan eentje met een rood filter.

Onscherp of scherptediepte?

Er is een verschil tussen een onscherpe foto en onscherpte in een foto, oftewel scherptediepte. Vage foto’s zijn al vaak abstract en zijn zeker leuk om mee te experimenteren. Bij onscherpte is enkel een gedeelte van de foto onscherp, dit kan een groot gebied zijn maar ook slechts een klein stukje. De afstand tussen de lens en het object is hierbij belangrijk. Met onscherpte verleg je de aandacht.

Een zwart-wit foto kan net zo goed tot de verbeelding spreken.

Kleur is niet noodzakelijk

Een ding waar je je niet blind op moet staren is de kleurbeleving van de foto. Een zwart-wit foto kan net zo goed tot de verbeelding spreken, of een enkele kleur (sepa) is natuurlijk ook mogelijk. In je fotocamera kun je de instelling gelijk op monochroom zetten om zwart-wit foto’s te maken. Maar het is handiger om de foto in kleur te maken en later in bijvoorbeeld Photoshop te bewerken. Op die manier heb je meer invloed op de uiteindelijke grijstinten van de kleuren.

Met zwart-wit foto’s waar je gebruikt maakt van schaduwen kun je spelen met verschillende kleurfilters voor de lichtbron. De verschillende kleuren hebben namelijk effect op de intensiteit van de schaduw. In de Portable Lighting kit van Lume Cube zitten vier gekleurde filters (rood, blauw, geel en groen) waarmee je kunt experimenteren.

De bellen worden verlicht door twee Lume Cube’s met kleurfilters.

Abstracte macrofotografie

Bij macrofotografie wordt een klein onderwerp groots uitgebeeld. Het biedt de mogelijkheid om alledaagse voorwerpen op een andere, uitvergrote manier te laten zien. Herkenning van het voorwerp is in dit geval bijzaak. Het is fijn om in de gelegenheid te zijn om een macro objectief te gebruiken om abstracte foto’s te maken. Maar deze objectieven zijn prijzig en niet iedereen heeft het budget om er eentje aan te schaffen.

Macro voorzetlenzen kunnen een oplossing bieden. Ze worden ook wel close-up lenzen genoemd en zijn relatief 10x goedkoper dan een volledig nieuw objectief (€35 voorzetlens vs. €300 macro objectief). Het uitgangspunt van een macro voorzetlens is dat hij de minimale scherpstelafstand verkleind. Dit zorgt ervoor dat je dichter bij je onderwerp kunt kruipen en dus het onderwerp groter in beeld krijgt, zoals bij een vergrootglas. Bij een macrofoto die gemaakt is met behulp van een voorzetlens heeft het beeld gelijke kenmerken zoals een kleine scherptediepte. Een macrolens heeft een vast brandpuntafstand, terwijl je een normale lens met voorzetlens nog wel kunt zoomen.

Gloeiende kooltjes die niet warm zijn.

Waar je wel rekening mee moet houden is dat sterke voorzetlenzen (+10) vertekening kunnen geven in het beeld. Ook kan chromatische aberratie problemen opleveren bij goedkope voorzetlenzen of als een lichtbron via een bepaalde hoek het onderwerp belicht. Je ziet dan aan de randen van een object in je foto van die vreemde rood-groene of paars-gele kleurzoompjes. Het onderwerp op een iets andere manier uitlichten kan soms helpen, maar helemaal verhelpen doe je het niet. Maar zoals gezegd, het is een uitstekende manier op met macrofotografie te experimenteren.

De B+W voorzetlens +4 en Lume Cubes zijn uitstekende accessoires om te gebruiken voor abstracte macrofotografie.

Benodigde camera en accessoires

Om abstracte foto’s te maken volstaat eigenlijk elke dslr of systeemcamera met kitlens. Het is goed om een kitlens te kunnen afwisselen met een telelens of macrolens, of om een macro voorzetlens te gebruiken.

Voor deze foto’s zijn uiteraard een Lume Cube 2.0 gebruikt in combinatie van verschillende magnetische filtertjes van de Portable Lighting Kit. Deze filtertjes zijn ook los verkrijgbaar. De Lume Cube 2.0 is op een Joby magnetisch mini statief gemonteerd. Op die manier ben je flexibeler in hoe je de lichtbron opstelt. De camera (Nikon D5300) staat op een Leofoto Urban LX-254C statief. De macro voorzetlens die wordt gebruikt is een B+W VZL +4 67E.

Zelf aan de slag

Hoe zijn de abstracte foto’s van deze blog gemaakt? De voorbeelden zijn gemaakt met objecten die vrijwel in elk huishouden zijn te vinden. Je zult zien dat het niet moeilijk is om een abstracte vorm te vinden. Dus pak je camera en lichtbron en ga zelf aan de slag!

De eerste foto van deze blog is een wc-rolletje die in een stukje aluminium folie is gerold. Door met een Lume Cube met een geel filter door een stuk karton met uitgesneden vormpjes te schijnen krijg je interessante vormen op het witte printerpapier dat als ondergrond dient. Die gloeiende kooltjes die niet warm zijn? Dat zijn grote korrels Himalaya zout die vanaf de onderkant wordt verlicht door een Lume Cube.

Deze foto is gemaakt met behulp van een kerstbal van glas. De structuur aan de binnenkant wordt zichtbaar door het licht van de zijkant. Doordat je de felheid van het licht van de Lume Cube zelf kunt instellen, kun je de intensiteit van de kleur in de kerstbal beter coördineren. Daarna is de foto in Photoshop bewerkt om tot de uiteindelijke zwart-wit afbeelding te komen.

Op de linker foto worden de decoratieve steentjes aan weerzijdes verlicht door een Lume Cube. Bij de foto van de zeepbellen wordt de onderkant verlicht door een Lume Cube met diffusor, de bellen krijgen bij de definitieve foto hun rode kleur doordat er een Lume Cube met een rood filter op schijnt.